PONTIFEX Maximus

PONTIFEX Maximus

apud eosdem Romanos, dicebatur unus ille, qui reliquorum supremus erat, a Numa itidem institutus, cui, ut Dionys. l. 2. tradit, maximarum rerum, quae ad sacra et Religionem pertinent, curam iudiciumque commisit, eumque vindicem esse iussit contumaciae privatorum et Magiftratuum. De eius creatione sic Liv. l. 1. c. 20. Minoribus creatis, Numa Pontificem deinde Maximum, Numam Marcium, Marci Filium ex Patribus legit, eique sacra omnia exscripta exsignataque attribuit:

quibus hostiis, quibus diebus, ad quae Templa sacra fierent, atque unde in eos sumptus pecunia erogaretur. Coetera quoque omnia publica privataque sacra Pontificis scitis subiecit, ut esset, quo consultum plebs veniret, ne quid divini iuris, negligendo patrios ritus peregrinosque adsciscendo, turbaretur. Nec caelestes modo ceremionias, sed iusta quoque funebria placandosque Manes, ut idem Pontifex edoceret, quaeque prodigia fulminibus, aliôve quô viso missa susciperentur atque curarentur. Festus eundem ait Iudicem atque arbitrem rerum divinarum humanarumque fuisse. Idem historiae scribendae munus habuit impostitum, uti discimus ex Tacito Fl. Vopisci, c. 1. Quod M. Tullius confirmat de Oratore, l. 2. c. 12. Erat initio histor ianihil aliud, nisi Annalium confectie: cuius rei memoriaequi publicae retinenda causâ, ab initio rerum Romanar, usque ad Mucium Pontificem Max. res omnes singuloram mandabat literis Pontifex Maximus, referabatque in album et proponebat tabulam domi, potesias ut esset Populo cognoscendi: iique etiam nunc Annales maxime nominatur. Vide Casaubon. et Salmas. Notis ad Vopiscum. d. l. etc. Creabatur is ex Collegio Pontificum, non quidem Collegarum cooptatione, ut in coeteris Sacerdotiis mos erat, sed Populi Comitiis Tributis, ut idem Livius docet. Multô etiam tempore non nisi ex Patribus creatus est, donec postremo omnibus honoribus Plebi communicatis Pontifex M. quoque ex Plebe primus creatus est. T. Coruncanus. Post quem multi tam Patricii, quam Plebeii, id fastigii adqpti sunt, usque ad Iul. Caesarem. Quô mortuô, in eius locum, Pontificatum M. per vim invasit Lepidus, post cuius obitum Sacerdotium id suscepit Augustus, quod vivô Lepidô, licet oblatum sibi constanter reiecerat, teste Suetoniô, c. 11. Decens autem visum fuerat, eum, qui totius Imperii possessionem esset adeptus, ipsam quoque supremam rerum divinarum auctoritatem, quae hôc munere continebatur, habere. Quare. Post Augustum, omnes Romani principes seu lmperatores Pontificatum Max. vel susceperunt, vel se Pontifices Magnos appellari, passi sunt: ut Constantinus, Constantius, Valentinianus, Valens et Gratianus: qui Christianae Religioni addicti, quamquam a munere abhorrerent, eius tamen titulum elogiis suis adscriptum non sunt aspernati. Donec, qui ultimo hîc nominatus est, Gratianus, edictô propositô, Pontificem se Maximum appellari vetuit: quô factô ea Sacerdotii dignitas in Imperatoribus est exstincta, Zosim. l. 4. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 3. c. 22. Sed renuisse quidem stolam Pontificalem, sibi a Pontificibus Erhnicis ex more oblatam, non vero ipsum titulum aut munus Pontificatus Gratianum, ex Zosimo colligas. Imo titulum istum adhuc diu post Gratianum mansisse Imperatorib. Christianis, patet ex Inscr. Iustinopoli Istriae repertâ, et a Cl. Grutero prolatâ, p. 164. num. 5. in qua Iustinus Senior, qui imperare coepit A. C. 518. diserte Pontifex Maximus appellatur, literis hisco PONT. MAX. Quare non parum erravit qui in gratiam Episcopi

Romani titulum hunc reiecisse Gratianum volunt: utpote sine quo etiam pro Christianae Ecclesiae capite, Christianos Imperatores sese gessisse, clarum est ex Cod. Theodosiano, Iustinianus, Novellis etc. Ant. van Dalen de Oraculis, Dissertatione 1. p. 251. et seqq ubi varia in hanc rem. Sedes Pontificis M. regia, eique Flaminae quoque, et ipse Rex sacrorum subiectus fuit, Idem Rosinus alibi. Transiit postea ab Imperatorib. hic titulus ad cuiuslibet Ecclesiae Episcopos, quos moris fuit vetusti et in multa tempora durantis, appellari vulgo Pontifices summos, Summos Antistites, Summos Sacerdotes, Maximos Pontifices etc. Anacletus, Ep. 2. Unde liquet, quod summi Sacerdotes, i. e. Episcopi, a Deo sunt iudicandi. Paulinus, Ep. ad Romanianum, inter Augustini 36. Tunc vero sibi summus Christi Pontifex Augustinus videbitur. Eucherius ad Saloninum, Cum te illic beatissimi Hilarii, tunc Insulani tyronis, sed iam nunc summi Pontificis doctrina formaret. Neque id ab initio tantum, sed recentiori aevô. Sidonius Apollinaris vix unquam aliter: Ep. 11. l. 4. de Marerco et Claudiano fratr.

Nam de Pontificis tenore summi,

Ille insignia sumpsit, hic laborem.

Idem l. 7. Ep. 5. Bituricas decretô civium petitus advenis, causa fuit evocationis titubans Ecclesiae status, quae nuper summô viduata Pontifice, utriusque professionis or dinibus ambiendi Sacerdotis quoddam classicum cecinit. Et l. 8. Ep. 15. Ananum vocat Maximum consummatissimumque Pontificem. De Hattone Mogontiacae Ecclesiae Antistite, Witikindus, Gestorum Saxonic. l. 1. Summus ait, Pontifex mittitur ad sedandam tam ingentem discordiam. Sic Theganus de Gestis Ludovici Imperator. Iamdudum illa pessima consuetudo erat, ut ex vilissimis servis summi Pontifices fierent. Et quidem id tituli quid significaret. docet Optat. Milevitanus, l. 1. qui, Apices et Principes omnium Episcopos vocat. Ignatius item ad Trallian. cum inquit, Τί γάρ ἐςτιν ἐπίςκοπος, ἀλλ᾿ ἢ πάςης ἀρχῆς καὶ ἐξουςίας ἐπέκεινα, πάντων κρατῶν, ὡς οἷον τε ἀνθρώπῳ κρατε̑ιν, Quid est Episcopus, nisi is qui praetergressus est omne imperium et potestatem, quique omnibus imperat, quantum quidem homo imperare potest. Tandem vero titulum hunc, ut et Papae ac Apostoli, Romae Episcopus soli sibi vindicavit, neque in tota hodie communione Latina alius Pontifieis M. titulô insignitur, quam qui Romae sedem suam habet Praesul: cuius insigne Cidaris Pontificia est, ut dicitur in praefat. ad opus de attributis Romani Pontif, cui titul. est, Corona aurae supra mitram. Continet illa triplicem coronam, supra simplicem Episcoporum mitram, inventum, ut plerisque visum; bonifacii VIII. Vide Anton. Mazaronium l. de 3. Pontific. coronis, et Carol. Paschal. de Coronis, l. 9. c. 14. ac l. 4. c. 21. infrat Triregnum. Alii tamen a Paulo II. gestamen hoc primum inductum; nonnulli, antiquius quidem, sed ab eo, cum exolevisset, fuisse revocatum, contendunt. Vide Iacobum Cardin. Papiensem. Comm. de rebus Pauli II. l. 2. Sed his missis, integumentum Pontificii capitis quasi usuarium est Camelaucus, quo de vide praeter alios Anselm. Solerium de Pileo, sect. 13. et supra in voce Pileus.

Calcoamenta Pentificum non semper eadem fuere: Primi caligis seu sandaliis Apostolicis leguntur usi: a quorum crassitie ac ruditate, ad linteos udones se transtulerunt, donô, ut quidam volunt, Constantini M. Postremo sandalia purpurea, crucis aureae ornamentô insignita, adhibere coeperunt. Vide Ben. Balduinum de Calceo, c. 27. ubi ideam Sandaliorum Pontificum Silvestri I. Martini I. Honrii I. ex Angele Rocca ultima editio praebet spectandem, ut et infra: de Iure Pontifices Rom. eligendi, diximus alibi. De Pontifice summo Hebraeorum, cuius non nisi umbra ad Romanos quaedam sparsa est, Vide infra in voce Pentificalis Dignitas, item Sacerdos summus. Commentaria Iuris Pontificii veterum Romanorum, scripsit Labeo Antistius, quem librum citat Augustin. de Civ. Dei l. 4. et 8. Vide quoque Festum, et Anton. Thynum ICtum, Not. in A. Gellium l. 1. c. 12. Sed nec solis intra Gentiles Romanis sui fuêre Pontifices Summi aut Summi Sacerdotes, uti ex Inscript. Imo Tertulliano, inanifeste paret. In Gruteri Thesauro p. 327. Primi Sacerdotis nomine venit in Inscr. L. Aurelius victor Collegii videl. sive corporis Sacerdotum Augustalium. In alia apud eundem Graeca p. praec. Onias quidam vocatur ΑΡΧΙΕΡΕΥΞ ΚΑΙ ΠΡΟΦΗΤΗΞ. Vide quoque p. 313. 10. 448. 1. et 1024. 3. Apud Iac.

Sponium, Itinerar, tom. 2. p. 482. Herodes Atticus in fimili Inscr. ΑΡΧΙΕΡΕΥΣ dicitur ΤΩΝ ΣΕΒΑΣΤΩΝ, nullâ nentione licet factâ Collegii, Ordinis, urbis aut regionis: sicut et Diocles ille, cuius mentio fit in alia Inscr. tom. 1. p. 416. Contra in fragmento per eundem descripto Eleusine, habemus ΑΡΧΙΕΡΕΑ ΑΧΑΙΩΝ, Achaiae Pontificem summum: et in alia, Thyatirae, marcus Aurel. Diadochus vocitatur ΑΡΧΙΕΡΕΥΣ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ ΝΑΩΝ ΤΩΝ ΕΝ ΠΕΡΓ ΑΜΩ ΚΑΙ ΑΡΧΙΕΡΕΥΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΥΤΟΝ ΚΑΙΡΟΝ ΤΗΕ ΠΑΤΡΙΔΟΣ Pontifex Asiae (minoris) Temdplorum, quae sunt Pergami, et Pontifex codem tempore Patriae suae: additurque, eum Thyatirae et Pergami alios creâsse Pontifices, quibus sine dubio alii Civitatum harum Sacerdotes erant. Ut praeteream Pontifices totius Xysti, Archiereas it. Syhodi (Deorum) et Augustorum, quorum mentio apud gruterum item p. 1013. Hoc tamen notandum, hos quidem ΑΡΧΙΕΡΕΑΣ simpliciter, solum vero Pontificem Max. Romonorum, ΑΡΧΙΕΡΕΑ ΜΕΓΙΣΤΟΝ Graecis constanter dici consuevisse. Unde in alia Inscr. quam Sponius exhibet tom. 1. p. 400. quae Latine leguntur, IMP. CAESAR. VESPASIANUS. PONTIFEX. MAX. etc. Graece ibidem sic versa (in eadem columna) sequuntur: ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΟΓΕΣΠΑΣΙΑΝΟΣ ΣΕΒΑΣΤΟΣ ΑΡΧΙΕΡΕΥΕ ΜΕΓΙΣΤΟΣ. Iulianus vero, eandem dignitatem innuens, ΑΡΧΙΕΡΕΑ ΜΕΓΑΝ se dicit, Ep. 49. ad Arsacium Α᾿ρχιε̈ρεά Γαλατίας etc. Videiterum Auton. van Dalen de Oraculis, Dissertatione 1. p. 170. et seqq.